یک سال و نیم بعد، در تابستان 1916، واقعیات رسیدند. گورجیف شاگردانش را در فنلاند برای کار متمرکزتر جمع کرد. اوسپنسکی با انجام تمرین‌های تنفسی، روزه‌ داری و ذهنی مختلف برای این گردهمایی آماده شده بود که او را به حالت تنش غیرعادی رسانده بود و زمینه را برای تجربه‌های خارق‌العاده‌ای فراهم می‌کرد. در در تمام مدت گردهمایی فنلاند، اوسپنسکی از حالت‌های احساسی خیلی بالاتر رفت و آمد کرد، حالت‌هایی که ادراکات و فهم جدیدی را با خود به همراه داشت. این حالات – که در کتاب او در در جستجوی معجزه آسا توضیح داده شده است – به اندازه ای متفاوت از تمام تجربیات قبلی او بود که در روابط او با خودش و اطرافیانش تغییرات دائمی ایجاد کرد. او متوجه شد که اینها حقایقی هستند که گورجیف قبلاً به او قول داده بود. آنچه در آن زمان کم بود و اکنون وجود داشت، آمادگی عاطفی بود. اوسپنسکی نتیجه گرفت: «این حالت که احساسی است، دقیقاً همان چیزی است که ما نمی‌فهمیم، یعنی نمی‌فهمیم که ضروری است و حقایق بدون آن ممکن نیست.»ⁱ

[گورجیف] “انسان تصویری از جهان است. او توسط همان قوانینی خلق شده است که کل جهان را به وجود آورده اند. او با شناخت و درک خود، تمام جهان و، تمام قوانینی را که جهان را خلق و اداره می کنند خواهد شناخت و درک خواهد کرد.” ⁱ

برای درک قانون سه، باید نحوه عملکرد قوانین را به طور کلی درک کنیم.

در یک روستای ده خانوار، قوانین کمی لازم است. دهیار می تواند شخصاً نظم را حفظ کند. او می تواند از صاحب بار بخواهد ساعت ده شب بار را تعطیل کند تا مزاحم همسایه ها نشود. او می تواند از گلفروش بخواهد که قلاده سگش را ببندد تا بچه ها را نترساند. و می تواند از کشاورز بخواهد که الاغش را از میدان اصلی دور نگه دارد تا منظره باغ را نخورد. در یک روستای صد خانواری، چنین حکومت شخصی دشوارتر و در یک شهر هزار نفری غیرممکن می شود. استاندار دیگر نمی تواند همه را به نام بشناسد. او باید قوانینی را برای حفظ نظم وضع کند و معاونانی را برای اجرای این قوانین تعیین کند: سروصدا در شب ممنوع. باز بودن قلاده سگ ممنوع. آوردن الاغ به میدان اصلی ممنوع.

قوانین یک حاکم را قادر می سازد تا نظم را در قلمرو خود حفظ کند. دامنه قلمرو نزدیکتر به حاکم، تحت تأثیر مستقیم اقتدار حاکم قرار می گیرد و قوانین کمتری نیاز دارد. هر چه دامنه دورتر از اختیارات حاکمه باشد، به قوانین بیشتری نیاز دارد.

اولین منجمان با نگاه کردن به آسمان شب و سعی بر درک قوانین حاکم بر جهان ، این اصل را مد نظر داشتند. آنها نظم بی‌نظیری را مشاهده کردند: ماه، سیارات، خورشید و ستارگان، که به صورت همزمان در حال چرخش هستند. روز به طور حتم بعد از شب می آید، فصل به دنبال فصل، به ترتیبی که بدون آن زندگی بر روی زمین غیرممکن است. برای آنها، این قوانین دلیلی بر یک قدرت حاکم، یک خالق بود. و اگر چه این خالق از درک بشر دور بود، اما انسان ها به عنوان اعضای جهان او می توانستند برخی از قوانینی را که تحت آن زندگی می کردند مشاهده کنند و به طور غیرمستقیم چیزی در مورد اراده او بیاموزند.

گذشتگان این خالق را به عنوان تنه ای تصور می کردند که خلقت به طور تصاعدی از او منشعب می شود. آن شاخه هایی که مستقیماً با تنه در تماس هستند از نفوذ و راهنمایی مستقیم خالق بهره مند می شوند. آنهایی که بلافاصله فراتر از آنها قرار دارند یک قدم حذف می شوند. و همانطور که پرتو آفرینش از شاخه‌های بزرگ‌تر به شاخه‌های کوچک‌تر بسط می یابد، شدت آن از تنه اصلی‌اش دورتر و دورتر می‌شود و خدا را با چالشی مشابه با شهردار یک روستای رو به رشد مواجه می‌کند. برای حفظ نظم، او باید قوانینی را وضع کند که تداوم دیدگاه او را در غیاب نفوذ مستقیم او تضمین بکند.

قانون سه یکی از این قوانین بنیادین است.

خورشید خدای حیات ارگانیک روی زمین است و طبیعت را در نور و گرما غرق می کند. باستانیان مشاهده می کردند که خورشید به سه حالت مختلف بر طبیعت اثر می گذارد: در اواخر زمستان، پرتوهای آن جوانه زنی را ترغیب می کند. در طول بهار، شاخه های آن را تا زمانی که به گیاهان کامل تبدیل شوند، حفظ می کند. و در تابستان آنها را دوباره به خاک تبدیل می کند. بنابراین، در زمان‌های مختلف سال، خدای حیات ارگانیک به‌عنوان آفریننده، نگهدارنده و ویران کننده تجلی می‌کرد و به پیشینیان الهام می‌داد که او را به عنوان یک تثلیث الهی تجسم کنند.

از دید امروزی، سه گانه ای از خدایان که بر همه پدیده ها نظارت می کنند، ساده لوحانه به نظر می رسد، مگر اینکه متوجه شویم که آنها بیانگر یک قانون هستند، نه یک واقعیت. طبق این قانون سه، هر فرآیندی در هر مقیاسی بدون استثنا، نتیجه عمل سه نیرو است – مثبت، منفی و خنثی کننده. در مورد تأثیر خورشید بر زندگی ارگانیک، قانون سه در طول زمان آشکار می شود: بهار بدون زمستان نمی تواند بیاید و تابستان بدون بهار. طبیعت بدون تعادل متناسبی از آفریدن، نگه داشتن و نابود کردن نمی تواند دوام بیاورد.

[گورجیف] همه چیز در جهان از قانون سه پیروی می کند، هر چیزی که وجود دارد مطابق با این قانون به وجود آمده است. ترکیبی از اصول مثبت و منفی تنها زمانی می تواند نتایج جدیدی، متفاوت از اولی و دومی ایجاد کند، که نیروی سوم وارد شود. ⁱⁱ

برخلاف شرک هندو، انجیل عبری بر وجود خدای واحد تأکید داشت. با این وجود، در هر نمونه ای از کتاب مقدس، این خدای واحد همواره نقش آفریننده، نگهدارنده، یا ویرانگر را ایفا می کرد. خداوند جهان را در آغاز کتاب پیدایش آفرید، قوم خود را در داستان خروج حمایت کرد و خلقت خود را در سیل کتاب مقدس نابود کرد. مطابق با جهان‌بینی هندو، جهان کتاب مقدس نیز باید این سه مرحله را به‌طور بی‌پایان طی می‌کرد، که هر کدام الهام‌بخش داستان‌هایی بودند که کل کتاب مقدس را پر می‌کنند. فیلسوفان عبری قانون سه را مشاهده و ابداع کردند.

آفریدگار به عنوان تنه و حاکم جهان، از آزادی کامل برخوردار است. با این حال، شاخه‌های مستقیمی که از او منشعب می‌شوند، برای حفظ قصد و اراده او، تحت چند قانون قرار می‌گیرند. انشعاب بعدی تحت قوانین بیشتر قرار می گیرد و به همین ترتیب، تا اینکه ما که به منتهی درجه پرتو آفرینش تحت بیشترین تعداد قانون می رسیم.

اگر نیرویی از سطح بالاتر به دنبال مداخله در دنیای پایین تر باشد، باید قوانین آن را رعایت کند. در غیر این صورت دخالت آن، نظم کیهانی را از بین می برد. زمین در سطح نسبتاً پایینی در پرتو آفرینش قرار گرفته است؛ تحت قوانین بسیار بیشتر از جهان های بالای آن. یکی از این قانون ها قانون جسمانی (فیزیکی) است. بنابراین، برای مداخله در امور زمین، نیرویی بالاتر باید شکل فیزیکی به خود بگیرد؛ آن باید مجسم شود. هندوئیسم با تجسم ویشنو برای بازگرداندن دوره ای تعادل بین خیر و شر به این امر اشاره کرد. مسیحیت با به تصویر کشیدن شخصیت بنیانگذار خود، عیسی ناصری، به عنوان تجسم خدا، آن را به تصویر کشید.